آشنایی با جوانه های خوراکی
قبل از شروع فعالیت و اقدام به خرید اتاق کشت بهتر است پیش زمینه ای در مورد جوانه های خوراکی و خواص آن داشته باشید و پیشنهاد می کنیم از تمامی مطالب سایت بهره مند شوید.
امروزه پزشکان توصیه می‌کنند که از گوشت و فرآورده‌های گوشتی کمتر استفاده کنیم؛ اما در این صورت چه راهی برای دریافت پروتئین وجود دارد؟
در پاسخ باید گفت، انواع لوبیا و حبوبات به میزان فراوانی پروتئین و همچنین فیبر دارند؛ در حالی‌که حاوی چربی کمی هستند و کلسترول هم ندارند.
پزشکان چینی ۵۰۰۰ سال قبل، برای درمان بسیاری از اختلالات از جوانه های خوراکی استفاده می‌کردند. در بین سال‌های ۱۷۷۲-۱۷۷۵، کاپیتان جیمز کوک به ملوانان خود برای جلوگیری و پیشگیری از ابتلا به اسکوروی (بیماری ناشی از کمبود ویتامین C ) توصیه می‌کرد از لیمو ترش و انواع جوانه های خوراکی استفاده کنند. امروزه تحقیقات زیادی درباره تاثیر جوانه های خوراکی روی سلامتی انجام می‌شود.
● فواید جوانه های خوراکی
جوانه های خوراکی یکی از کامل‌ترین مواد مغذی در بین غذاها هستند که ارزش تغذیه‌ای بالایی دارند. به عنوان مثال، جوانه لوبیا دارای کربوهیدراتی همانند کربوهیدرات موجود در هندوانه، ویتامین A لیموترش، تیامین آووکادو، ریبوفلاوین سیب خشک، نیاسین موز و ویتامین C موجود در توت جنگلی است.
جوانه های خوراکی بهترین منبع ویتامین C، بتاکاروتن و فولاسین هستند. مطالعات دیگر نشان می‌دهد که جوانه های خوراکی از قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌ها بوده و به جلوگیری از انواع سرطان‌ها کمک می‌کنند.
جوانه زدن دانه‌ها، حبوبات و غلات، ارزش غذایی و مقدار ویتامین‌های موجود در آنها را افزایش می‌دهد. مثلا میزان ویتامین A موجود در لوبیای جوانه‌زده ۵/۲ برابر لوبیای خشک است و این میزان در بعضی از لوبیا‌ها به ۸ برابر می‌رسد.
جوانه های خوراکی همچنین باعث حفظ آنزیم‌های بدن میشوند. آنها به راحتی قابل هضم هستند و با شکستن نشاسته کنسانتره و تبدیل آن به کربوهیدرات‌های ساده و همچنین تبدیل پروتئین به اسید‌های آمینه آزاد، سبب هضم میشوند. این مواد باعث حرکت ضد ریزمغذی‌ها، مانند بازدارنده‌های آنزیمی شده و در نتیجه جوانه‌ها آسان‌تر هضم می‌گردند.
یکی از ضد ریزمغذی‌های موجود در حبوبات و غلات که سبب می‌شود افراد نتوانند از خوردن حبوبات لذت ببرند، فیتات‌ها هستند. بسیاری از افراد نمی‌توانند به دلیل وجود این ماده از گندم استفاده کنند. ولی گندم جوانه‌زده این مشکل را در این افراد ایجاد نمی‌کند. ریزمغذی‌های قابل توجهی در دانه‌ها و حبوبات جوانه‌زده در مقایسه با انواع خشک آن وجود دارد. طی فرایند جوانه زدن، ویتامین‌ها، املاح معدنی و پروتئین افزایش و کربوهیدرات و کالری آنها کاهش می‌یابد.
تجزیه حبوبات جوانه‌زده نشان می‌دهد که این افزایش به دلیل بالا رفتن آب در این مواد است.
اگر بخواهیم به نکات کلیدی خواص جوانه های خوراکی اشاره کنیم می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
جوانه گندم: جوانه گندم ما را خوش خلق می کند
جوانه ماش: جوانه ماش سموم بدن را دفع می کند
جوانه شبدر: جوانه شبدر، التیام دهنده علائم یائسگی است
جوانه یونجه: جوانه یونجه معدن آهن است
جوانه عدس: جوانه عدس انرژی را زیاد می کند
جوانه نخود: پروتئین زیادی دارد
جوانه لوبیا ۳/۸ برابر بیشتر از لوبیای خشک آب دارد. تغییرات به وجود آمده در جوانه لوبیا به صورت زیر است
- پروتئین در دسترس:۳۰ درصد افزایش
- کلسیم: ۳۴ درصد افزایش
- پتاسیم: ۸۰ درصد افزایش
- فسفر: ۵۶ درصد افزایش
- سدیم: ۶۹۰ درصد افزایش
- آهن: ۴۰ درصد افزایش
- تیامین: ۲۸۰ درصد افزایش
- ریبوفلاوین: ۵۱۵ درصد افزایش
- کربوهیدرات کل: ۱۵درصد کاهش
- انرژی: ۱۵ درصد کاهش
روشهای تولید جوانه
مراحل تولید جوانه خوراکی در اتاق کشت هوشمند رویشگر
▪ اولین قدم در تهیه جوانه با کیفیت بالا، تهیه بذور بوجاری شده و اطمینان از آن است که هیچ گونه بذر شکسته ای به همراه نداشته باشد.
* بذر شکسته باعث ایجاد کپک در میان جوانه ها می گردد.
▪ بذر را 3 بار و یا بیشتر شست و شو نمایید.
▪ ابتدا بذر را در آب گرم به مدت 10 الی 12 ساعت خیس کنید
▪ بذر خیس شده را آبکشی کنید.
▪ بذر آماده شده را در سینی های مخصوص بریزید. به میزانی که سطح سینی ها را کاملا پر کند
* در صورتی که از بذور ریز مانند یونجه، شبدر و.. استفاده می نمایید بهتر است در کف سینی ها از کاغذ صافی استفاده نمایید.
▪ سینی های آماده شده را در اتاق کشت هوشمند رویشگر قرار دهید.
▪ پس از 48 – 72 ساعت زمان برداشت محصول می باشد.
▪ جوانه های تازه را با رعایت کامل موارد بهداشتی بسته بندی نمایید.
طرزتهیه جوانه به روش سنتی
▪ دانه ها را از شب تا صبح در آب خیس کنید و آن را در جای نیم گرمی قرار دهید ( بعضی دانه ها نیاز به خیس کردن ندارند).
▪ پس از خیساندن و آب کش کردن، آن را به آرامی زیرشیر آب بگیرید و سپس بگذارید در همان آب کش، کاملاً آبش جدا شود تا نپوسد.
▪ آن را در شیشه و یا سینی کوچک بریزید و پارچه مرطوبی روی آن بکشید و هر صبح و شب عمل شستن( به آرامی ) و آب کش کردن را تکرار کنید. در تابستان وقتی هوا خیلی گرم است عمل شستن را سه بار در شبانه روز تکرار کنید. در تمام این مدت ظرف را در محلی تاریک و نسبتاً گرم نگاه دارید. توجه کنید که باید اندکی آب در انتهای دانه ها وجود داشته باشد.
▪ اگر حرارت محیط حدود ۲۲ درجه سانتی گراد و محل آن تاریک باشد، دانه خیلی زود جوانه می زند. بسته به نوع دانه، بین سه تا پنج روز و گاهی بیشتر می توانید جوانه را از تاریکی درآورید و پشت پنجره رو به آفتاب بگذارید. جوانه را همیشه مرطوب نگاه دارید تا اندکی بیشتر رشد کند ( آب کش کردن را فراموش نکنید).
▪ پس از یک تا دو روز ماندن در جلوی نور خورشید، جوانه آماده مصرف است. آن را یک بار دیگر به آرامی آب کش کنید و در ظرفی دربسته ای در یخچال نگه دارید و به تدریج مصرف کنید.
▪ اگر بخواهید پوسته روی بعضی از جوانه ها ( مانند ماش یا سویا ) را از آن ها جدا کنید، جوانه آماده شده را در کاسه ای بریزید و آن را پر از آب کنید. سپس به آرامی آن را هم بزنید. پوسته ها روی آب می آیند، ولی بهتر است پوسته ها را از جوانه ها جدا نکنید، زیرا همین پوسته ها دارای مقدار زیادی فیبر هستند که برای کار دستگاه گوارش بسیار مفیدند.
-بعضی از دانه ها مانند عدس، سویا، نخود، و مانند آن را یکی دو بار در روز زیر و رو کنید تا همه آنها هوا بگیرند و جوانه بزنند.
-بعضی دانه ها زودتر و برخی دیرتر جوانه می زنند، ولی اگر دانه کهنه باشد جوانه نمی زند. همیشه بهترین نوع دانه را بخرید و تا آنجا که ممکن است دانه هایی را بخرید که به آنها سموم نباتی نزده اند.
بخوانید
دانستنی هایی در مسیر تولید جوانه های خوراکی
خواص جوانه های خوراکی
در جوانه عدس و ماش دو ماده وجود دارد که وقتی وارد بدن می‌شود، سلول‌های سرطانی را به تدریج از بین می‌برد. جوانه سویا از لحاظ ارزش غذایی با گوشت رقابت می‌کند و ضررهای گوشت را نیز ندارد همچنین از لحاظ وجود ویتامین C، رقیب گوجه‌فرنگی است. جوانه‌ها با ویتامین و آمینواسیدهای‌شان شما را از سرماخوردگی و چاقی نجات می‌دهند و به هضم غذای شما بیشترین کمک می‌کنند. با آنها سالاد درست کنید و در تهیه سوپ‌ها یا پوره سبزیجات‌تان از آنها استفاده کنید. راه ساده‌تر آن است که آنها را داخل یک پیاله بریزید و با کمی چاشنی میل کنید.
● جوانه گندم
این جوانه سرشار از ویتامین های گروه B و E است و نسبت به دانه آن ۳ تا ۱۲ برابر ویتامین B و ۳ برابر ویتامین E دارد و در هر ۱۰۰ گرم آن ۲۰۰ کالری انرژی نهفته است. ویتامین B موجود در جوانه گندم با تنظیم سیستم عصبی، کم خوابی، استرس، خستگی و بی حالی را رفع و باعث آرامش خاطر می شود. این جوانه به واسطه سلنیوم، منیزیم و ویتامین E رادیکال های آزاد مضر بدن را حذف و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش فعالیت های مغزی می شود. همچنین فعالیت غدد جنسی را زیاد و اکسیژن بدن را تامین می کند و برای رفع التهابات بدن مفید است.
● جوانه ماش
این جوانه سرشار از ویتامین C بوده و به جذب آهن مواد غذایی کمک می کند. خاصیت بارز این جوانه برطرف کردن خستگی و رخوت است. جوانه ماش باعث ازدیاد شیر مادران شده، ادرارآور است، سموم بدن را دفع می کند و صفرابر است. این جوانه خاصیت چاق کنندگی ندارد.
● جوانه شبدر
این جوانه ویتامین های C،A و آهن و کلسیم فراوانی داشته و کم کالری است و باعث تنظیم هورمون های بدن می شود، برای آرامش اعصاب مفید است، گرگرفتگی و بدخلقی ناشی از علائم یائسگی را بهبود بخشیده و تصفیه کننده خون و تقویت کننده کبد است و از پرفشاری خون می کاهد.
● جوانه یونجه
این جوانه حاوی انواع مواد مغذی بوده و به دلیل دارا بودن منگنز و کروم در ساخت انسولین طبیعی بدن نقش مهمی داشته و عرب ها آن را سلطان جوانه ها می نامند. جوانه یونجه به جهت دارا بودن ساپونین موجب کاهش کلسترول بد خون شده و سختی و رسوب عروق را کاهش می دهد. کلسیم بالای آن برای استخوان سازی کودکان در حال رشد مفید است و ۲ برابر اسفناج آهن دارد و سرشار از ویتامین C است. به یاد داشته باشید که این جوانه تا حدودی نفاخ و ملین است.
● جوانه عدس
این جوانه حاوی ویتامین های A، B، C، اسید فولیک و املاح آهن، فسفر و کلسیم است. جوانه عدس مقوی قلب، تصفیه کننده خون، شستشو دهنده کلیه ها و افزاینده انرژی است. همچنین فیبر آن نقش موثری در کاهش کلسترول و پرفشاری خون و تنظیم ترشح انسولین داشته و به دلیل پروتئین زیاد خاصیت سیر کنندگی بالایی دارد.
● جوانه نخود
این جوانه پروتئین زیادی داشته و در مقایسه با دانه آن نرم تر و قابل هضم تر است. بسیار انرژی زا بوده و سرشار از فسفر، کلسیم، آهن و ویتامین های گروه B و E است و میزان مواد معدنی آن ۵ برابر دانه نخود است.
● جوانه آفتابگردان
دانه‌های آفتابگردان جزء ساده‌ترین و سریع‌ترین دانه‌هایی است که به‌راحتی جوانه می‌زند اما به محض اینکه دانه‌ها جوانه زد باید آنها را مصرف کرد یا پس از حدودا سه روز آن را همراه جوانه و برگ‌های روییده از آن به اندازه دو یا سه سانتی‌متر مورد استفاده قرار داد. جوانه دانه آفتابگردان سرشار از ویتامین‌های B ، پروتئین گیاهی، اسیدهای‌آمینه چرب ضروری و مفید است. روغن یا جوانه آفتابگردان در سلامت سیستم عصبی، قلبی – عروقی و دستگاه گوارش نقش بسزایی دارد. دانه‌های جوانه‌زده را در ظرف مشبک یا کیسه پارچه‌ای قرار داده روزانه آنها را نمدار یا آبکشی می‌کنند تا جوانه‌ها تازه و مرطوب باقی بمانند. جوانه آفتابگردان از آن دست جوانه‌ها نیست که عموم با آن آشنایی داشته باشند. اکثرا به عنوان تخمه از آن استفاده می‌کنند و برای لذت بردن از فواید این جوانه خودتان در خانه و شرایط پاکیزه و ساده این جوانه را سبز کنید.
جوانه را خام مصرف کنید
جوانه ها را می توانید پس از آبکشی با آب سرد داخل ماست یا انواع سالاد کاهو، کلم یا سالاد شیرازی بریزید یا از آنها به همراه ساندویچ و برگرها استفاده کنید. بهتر است برای نفع بیشتر از خواص تغذیه ای جوانه ها، آنها را خام مصرف کنید. همچنین در صورت لزوم آنها را به مدت کوتاه با حرارت ملایم در روغن کنجد یا زیتون تفت دهید.