برای انتخاب بهترین نوع دستگاه خشک کن برای خشک کردن محصول خود ابتدا بهتر است با انواع مدل های دستگاه های خشک کن آشنا شوید. در این بخش سعی می کنیم شما را با در انتخاب مدل خشک کن کمک نماییم و بهتر است بعد از انتخاب مدل خشک کن تحقیقات خود را برای انتخاب بهترین تولیدکننده شروع کنید.

تاریخچه خشک کردن میوه و سبزی

خشک کردن مواد غذایی از 10 قرن پیش از میلاد مسیح در خاورمیانه و آسیا متداول ترین روش برای افزایش طول عمر مواد غذایی بوده است. با خشک کردن، آب از ماده غذایی حذف می شود که این امر مانع از رشد باکتری ها، مخمر ها و کپک ها می شود.

در گذشته خشک کردن با تبخیر آب موجود در مواد میسر بود است. از روشهای سنتی خشک کردن مواد غذایی بر پایه تبخیر آب می توان به خشک کردن در هوای آزاد، خشک کردن در نور خورشید، خشک کردن در باد و دودی کردن را نام برد. روش هایی که علارغم مقرون به صرفا بودن به جهت گستراندن شدن در فضای آزاد وسیع در معرض آلودگی هوا، گردو غبار و حشرات قرار می گرفت که این امر موجب افت شدید کیفیت در این محصولات است. اما در دنیای مدرن عوامل اینچنینی قابل کنترل است و مهمترین عیب روش های سنتی زمان بر بودن فرایند بود. زمانی برای افراد که به دنبال ایجاد درآمد بودند بسیار مهم بود. از این روی انسان از روش های مصنوعی و به واسطه ماشین آلات اقدام به خشک کردن مواد غذایی کرد.

روش های سنتی خشک کردن مواد غذایی بسیار گسترده می باشد که افراد بر مبنای توان مالی، کیفیت و نوع محصول وماده اولیه اقدام به انتخاب روش می نمایند. در ادامه این مطلب شما را با روش های مختلف خشک کردن مواد غذایی به صورت مصنوعی آشنا می کنیم.

مدل های خشک کن

برای انتخاب بهترین نوع دستگاه برای خشک کردن محصول خود ابتدا بهتر است با انواع مدل های دستگاه های خشک کن آشنا شوید. در این بخش سعی می کنیم شما را با در انتخاب مدل خشک کن کمک نماییم و بهتر است بعد از انتخاب مدل خشک کن تحقیقات خود را برای انتخاب بهترین تولیدکننده شروع کنید.

خشک کن خورشیدی

نزدیک ترین روش به روش های سنتی می باشد با این تفاوت که فضای گسترده کاملا بسته بوده و دما و رطوبت کاملا تحت کنترل است. در این روش ماده غذایی درون اتاقکی که دیوار ها و سقف آن از شیشه است قرار می گیرد و با استفاده از انرژی نور خورشید خشک می شود. این اتاقک دارای سیستم گردش هوا برای خروج رطوبت و سنسور هایی به جهت کنترل دما است.

در این روش حجم تولید و بازه زمانی تولید بسیار محدود است. به جهت زمان بر بودن فرایند همچون روش های سنتی کاملا غیر تجاری است و مواد غذایی صرفا محدود به میوه و سبزیجات است. کیفیت محصولات متوسط و در بعضی موارد پایین است. این روش به جهت استفاده از انرژی گرمایی نور خورشید کاملا پاک است و روشی کاملا سبز به حساب می آید. شما حتی می توانید شرایط این روش را با کمترین هزینه و در پشت بام خود فراهم کنید.

خشک کن کابینی

ساده ترین، اقتصادی ترین و در دسترس ترین روش خشک کردن مواد غذایی استفاده از دستگاه خشک کن کابینی است. خشک کن ها کابینی به واسطه مکانیزم و ساختار ساده و راحتی کاربری برای اپراتور بیشتر برای خشک کردن میوه و سبزیجات و توسط کشاورزان و یا کسب و کارهای خانگی استفاده می شود. در این روش، مواد غذایی درون سینی هایی فلزی و یا پلاستیکی قرار گرفته و درون محفظه مکعب شکل(کابین) قرار می گیرند.

هوایی که توسط مشعل و یا المنت گرم شده است به صورت مستقیم و یا گاها غیر مستقیم در کابین جریان پیدا کرده و باعث تبخیر آب محبوس در منافظ می گردد. دامنه استفاده از این نوع خشک کن بسیار وسیع است و از چند ده کیلو گرم ماده تا چندین تن را شامل می شود؛ به گونه ای که دستگاه خشک کن از این نوع برای مصارف خانگی تا تولید صنعتی در بازار موجود است. زمان خشک شدن ماده در این دستگاه نسبت به روشهای سنتی بسیار کمتر است و کاملا وابسطه به رطوبت ماده است؛ این زمان از چند ساعت تا 20 ساعت برای مواد مختلف متغییر است.

کیفیت محصول در این دستگاه کاملا وابسطه به ماده اولیه و روش گرمادهی مستقیم ویا غیر مستقیم است. بدین صورت که اگر ماده مرغوب بوده و گرمادهی اصولی و غیر مستقیم باشد محصولات کیفیت نسبتا بالاتری خواهد داشت. در این دستگاه بسته به اقلیم و شرایط اقتصادی و جغرافیای از برق، گاز ویا گازوئیل برای تامین انرژی به جهت گرم کردن هوا استفاه می شود. به علت تنوع در مدل و تولید کننده امکان مقایسه و خرید منطقی برای این نوع خشک کن فراهم است.

خشک کن تونلی

دستگاه خشک کن تونلی، دستگاهی کاملا تجاری است که در کارخانجات نه تنها برای خشک کردن مواد غذایی که در صنایع پزشکی، شیمیایی و معدنی کاربرد دارد. حجم تولید در این دستگاه از 1 تن شروع شده و دستگاه هایی با ظرفیت تولید چند ده تن نیز وجود دارد.

مکانیزم در دستگاه خشک کن تونلی بدین صورت است که ماده از یک سمت بر روی تراک های چند طبقه وارد تونل هوای گرم می شود و از سمت دیگر خارج می شود. طول این تونل ها گاها به 25 متر می رسد و بازه زمانی خشک شدن بسته به ماده اولیه بین 5 تا 15 ساعت است. در این تونل ها چندین ایستگاه گرمادهی وجود دارد که باعث می شود محصول به صورت یک نواخت گرما ببیند.

از مزایای این دستگاه می توان به تولید پیوسته و مداوم، کنترل دقیق نمودارهای دما-زمان و دما- رطوبت اشاره کرد. منبع تامین انرژی گرمایی در ایستگاه های گرمادهی برق، گاز و یا گازوئیل است. یکی از روش های نوین تبخیر آب در این دستگاه خشک کن استفاده از امواج ماکروویو است. این روش تامین انرژی نسبت به سایر روش ها دارای سرعت بیشتری است. تبخیر در این روش بر مبنای افزایش انرژی جنبشی مولکول های آب است و نیازی به منبع ایجاد گرما همچون هیتر و مشعل نیست.

خشک کن کانتینیوس

این دستگاه از نظر ظاهری کاملا شبیه خشک کن های تونلی است ولی در مکانیزم اندکی با هم متفاوت هستند. تفاوت در نحوه حرکت ماده اولیه است، به این صورت که ماده به صورت پیوسته و مداوم از بالای محفظه هوای گرم به سمت پایین حرکت کرده و در صورتی که ماده خشک شده باشد از سیکل خارج می شود در غیر این صورت فرایند ادامه پیدا می کند. از این دستگاه اغلب برای خشک کردن چایی استفاده می شود.

خشک کن خلا

این نوع خشک کن ها دارای فرایند پیچیده ای برای خشک کردن مواد هستند و بیشتر برای خشک کردن موادی که به گرما حساس هستند کاربرد دارد. دلیل این امر مکانیزم این دستگاه است. در ابتدا محصولی که در محفظه هست در شرایط خلا قرار گرفته و دما به وسیله هوای گرم کم فشار و پرفشار گرم می شود. زمان و دما در این دستگاه نسبت به سایر روش ها پایین تر است و محصول دارای کیفیت بالاتری می باشد. از این نوع خشک کن علاوه بر خشک کردن مواد غذایی، برای خشک کردن کلیه مواد حساس به گرما استفاده می شود.

خشک کن پفکی

خشک کن پفکی روشی نسبتا جدید است که برای محصولاتی که در آنها نیاز به تخلخل زیاد و سرعت جذب مجدد بالا آب است استفاده می شود. کیفیت محصولات بسار بالا است ولی حجم تولید کمی را پوشش می دهد. در این خشک کن در ابتدا قطعات کوچکی از ماده اولیه مدت کوتاهی تحت دما و فشار بالا قرار می گیرد و سپس به فشار اتمسفر بازمی گردد. این روش به علت مکانیزم پیچیده و نو بودن فناوری روشی تقریبا غیر اقتصادی و آزمایشگاهی است که بیشتر در آزمایشگاه ها و پژوهشگاه ها به جهت توسعه تکنولوژی و یا مطالعه برروی مواد خاص استفاده می شود.

خشک کن بسترسیال

مکانیزمی بسیار جدید که در آن ذرات ماده در جریان هوای گرم معلق شده تا کاملا خشک شود. ذرات با سیال شدن در جریان هوای گرم کاملا معلق شده و جابه جا می شود که این امر موجب خشک شدن یکسان تمام سطوح ذرات ماده می شود. اصلی ترین عامل محدود کننده این فرایند اندازه ذرات است چرا که اندازه ذرات باید در کوچکترین حد ممکن باشد تا با مقداری هوای کمتری بتوان آن را معلق نمود.

خشک کن پاششی

خشک کن پاششی نوعی خشک کن بستر سیال است که درآن ماده مایع به داخل محفظه هوای گرم خشک کن پاشیده می شود. در تماس با هوای گرم آب یا هر مایع دیگر تبخیر می شود و جرم جامد با هوا از محفظه خارج می شود. در نهایت ذرات ماده خشک شده با هوا از محفظه خارج شده و توسط فیلتر از هوا جدا و بسته بندی می شود. از این روش بیشتر برای خشک کردن مواد غذایی مایع همچون شیر استفاده می شود. این دستگاه کاملا تجاری و اقتصادی است و برای تولید حجم بالا و بسیار بالا در کارخانجات استفاده می شود.

خشک کن انجمادی

در خشک کردن انجمادی ، با کاهش دمای محصول ، قسمت اعظم رطوبت آن به یخ تبدیل شده و سپس با کاهش فشار محیط ، تصعید می گردد. فرآیند خشک کردن انجمادی را می توان برای بسیاری از مواد غذایی به خصوص محصولاتی که کیفیت آنها از نظر مصرف کننده حائز اهمیت است ، به کار برد

در طول خشک کردن انجمادی ، فرآیند های انتقال جرم و حرارت به طور مطلوبی انجام می شوند. بسته به شکل سیستم خشک کن ، انتقال حرارت ، از طریق لایه منجمد یا لایه خشک محصول صورت می گیرد . بدیهی است، انتقال حرارت از طریق لایه منجمد ، سریع بوده بنابراین محدود کننده ی سرعت خشک شدن نخواهد بود.

سرعت انتقال حرارت از طریق لایه خشک کند است، زیرا ضریب هدایت حرارتی ساختمان های کاملاً متخلخل در شرایط خلاء پایین است. در هر دو حالت ، انتقال جرم در لایه خشک محصول انجام می شود . از آنجایی که سرعت نفوذ مولکولی در خلاء کند است، بنابراین انتظار می رود که سرعت نفوذ بخار آب ، عامل محدود کننده¬ی سرعت خشک شدن باشد.

از مزایای فرآیند خشک کردن انجمادی، بالا بودن کیفیت محصول تولیدی به دلیل پایین بودن دما در حین تصعید و حفظ ساختمان محصول است . این مزیت ها در برابر مصرف انرژی برای انجماد و ایجاد خلاء متعادل بوده و توجیه کننده فرآیند است در این روش با کاهش دمای محصول ، قسمت اعظم رطوبت آن به یخ تبدیل شده و سپس با کاهش فشار محیط تصعید می گردد.

خشک کن بستر عمیق

این خشک کن ها به صورت استوانه ای یا مکعبی شکل هستند، در قسمت پایین خود دارای صفحه یا بسته شبکه ای می باشند که روی آن ماده غذایی قرار گرفته است و از پایین یک جریان هوای داغ به طرف بالا و از میان ماده می گذرد. ظرفیت این خشک کن ها زیاد و سرمایه اولیه لازم و هزینه عملیات خشک کردن توسط آنها کم است.

از این خشک کن ها اساساً برای خشک کردن موادی که قبلاً توسط سیستم های دیگر تا رطوبت % ۶-۳ خشک شده اند استفاده می شود. عمق زیاد بستر حاوی ماده غذایی باعث می گردد که عبور هوای داغ از میان مواد با رطوبت های متفاوت به گونه ای باشد که عمل خشک کردن به شکل متعادل در کل سیستم صورت بگیرد.

نظر به اینکه این عمق ممکن است به چند متر برسد موادی که برای خشک کردن آنها از این سیستم استفاده می شود و در قسمت تحتانی قرار می گیرند باید دارای مقاومت کافی باشند تا علی رغم ایجاد ساختمانی پر خلل و فرج در اثر خشک کردن در آنها، از محفظه خارج نشوند.

چه باید کرد؟؟؟

در این مطلب به عمده ترین روش های خشک کردن اشاره نمودیم. ولی انتخاب همیشه با بهره بردار است. برای آنکه شما بتوانید بهترین و کارآمدترین روش را انتخاب نموده و خریدی منطقی و اقتصادی داشته باشید در ابتدا باید مشخص کنید که با محصول خود قصد پاسخگویی به کدام سوال را دارید:

آیا به دنبال محصول با بهترین کیفیت هستید؟؟؟
آیا به دنبال محصول اقتصادی هستید؟؟؟
آیا تنها به دنبال فروش محصول هستید؟؟؟
آیا به دنبال تنها کسب درآمد لحظه ای هستید؟؟؟
آیا به دنبال تولید و انتشار نام و برند خود هستید؟؟؟

پس از آن اطلاعات خود را در مورد تولید کنندگان و دستگاه های موجود در بازار تکمیل کنید.

همیشه در کنار کیفیت دستگاه مواردی همچون دسترسی به لوازم یدکی و تعمیرکار، کیفیت خدمات پس از فروش و خوشنامی برند را در نظر بگیرید. در نهایت حتما با سایر تولید کنندگان و بهره برداران مشورت کرده و تصمیم به خرید و تجهیز بگیرید.