مزایای علوفه هیدروپونیک رویشگر در تغذیه اسب

مقدمه

هیدروپونیک یا کشاورزی بدون خاک عبارت است از رشد گیاهان در شرایط ومحیط های بدون خاک که در آن ها عوامل فیزیکی و شیمیایی موثر بر رشد گیاه ، بر اساس کاربرد روش ها و فنون علمی تحت کنترل قرار می گیرد.

در بعضی از مناطق جهان ، استفاده از روش آبکشت به منظور تولید خوراک دام برای تغذیه دام مد نظر قرار گرفته و در این زمینه تجربیاتی به دست آمده است. در اغلب مواردی که تا کنون این فن‌آوری با هدف تولید خوراک دام مورد استفاده قرار گرفته است از دانه جو استفاده شده است.

در این روش با مصرف یک کیلوگرم بذر جو می توان ، طی مدت ۴ تا ۵ روز حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم علف تازه تولید نمود.

در ایران نیز کارهای انجام شده در این زمینه ، به سال های بعد از انقلاب مربوط می شود. برای این منظور اتاقک هایی ساخته شده که به صورت سیستم کاملا بسته بوده و شرایط رویش بذر و رشد گیاه (شامل نور، رطوبت ،دما و تهویه) در آن فراهم شده است.

ترکیبات شیمیایی و ارزش غذایی خوراک دام رویشگر

دانه غلات ، از نظر تغذیه دام در دسته مواد متراکم انرژی زا محسوب شده که بخش اصلی آن ها را نشاسته شامل می شود. بدیهی است که با تغییر حالت دانه به شکل سبز شده ، ترکیبات شیمیایی و غذایی آن نیز تغییر خواهد کرد. بررسی ها نشان داده است که در طول دوره جوانه زنی یا سبز شدن دانه ، فعالیت آنزیمی باعث ایجاد تغییراتی در نشاسته ، تبدیل بخشی از پروتئین و چربی ها ی موجود در دانه و تبدیل این ترکیبات به فرم های ساده تر می شود نشاسته به قندهای محلول باعث می شود که تا حدی در شکمبه بهتر مورد استفاده قرار بگیرد. مقایسه نتایج بررسی های آزمایشگاهی دانه گندم و علوفه سبزآن نشان داد که میزان انرژی قابل متابولیسم پس از جوانه زدن معادل ۱۳,۴ مگاژول درکیلوگرم ماده خشک وپروتئین خام آن نیز ۱۷.۴ درصد در ماده خشک بود طی یک آزمایش مشخص شد که بعد از هشت روز دوره رشد ، ارزش پروتئین دانه یولاف از ۸ درصد به ۱۱.۵ درصد در ماده خشک علوفه سبز افزایش یافت.

مقایسه سیستم تولید علوفه هیدروپونیک با سیستم های خاکی

ب) در سیستمهای خاکی به دلیل وجود آلودگی ها خاکی و آفات و بیماریها، استفاده از سموم کشاورزی اجتناب ناپذیر می باشد. همچنین به دلیل خاصیت بافر بودن و وجود کلوئیدها در خاک معمول بیش از ۷۰ درصد از کودهای شیمیایی استفاده شده ، عملا از دسترس گیاه خارج می شوند و به همین دلیل میزان استفاده از کودهای شیمیایی بسیار بالا رفته و همین مسئله نیز باعث آلودگی سفره های آبهای زیر زمینی و آلودگی علوفه به کودهای شیمیایی گشته که خود نیز باعث ایجاد مشکلات در سیستم تغذیه ای دام می شود.

اما در این سیستم، اصلا از کود یا سم استفاده نشده و به همین دلیل علوفه تولیدی ، کامل ارگانیک بوده و به دلیل زمان بسیار کوتاه در تبدیل شدن بذر به علوفه (حداکثر۵ روز) عمل نیازی به کود شیمیایی ندارد هر چند درصورت نیاز به تامین علوفه با پروتئیین و مواد معدنی بالاتر و نگه داری علوفه برای مدت طولانی تر (بیش از۵ روز) حتما نیاز به کودهای محلول به مقدار بسیار کم دارید.

ج) در سیستمهای تولید علوفه خاکی شما تنها به علوفه تولیدی در خاک دسترسی دارید و قادر به غنی سازی آن بصورت مستقیم نیستید اما ما توانایی تولید علوفه غنی شده (برای مثال روی دار برای مناطقی که دچار کمبود روی هستند و یا حتی طعم دار یا اسانس های طبیعی گیاهان) را داریم.

د) در سیستمهای تولید علوفه خاکی، شما تنها در یک مقطع زمانی خاص قادر به تولید علوفه هستید درصورتیکه این سیستم محدودیتی در زمان تولید علوفه ندارد.

۳۶۵ روز سال، ۷ روز هفته بصورت ۲۴ ساعته

ه) در سیستمهای خاکی شما بصورت ناگهانی با حجم بالای علوفه و متعاقب آن هزینه انبار و سیلو کردن مواجه هستید اما علوفه تولیدی در این سیستم کاملا داینامیک بوده بصورتی که شما تنها به زمان حداکثر۵ روز برای کم یا زیاد کردن میزان علوفه تولیدی بر اساس تعداد راس دام موجود نیاز دارید.

مصرف بهینه آب

سیستم فوق با توجه به بسته بودن سیستم آبیاری با کمتر از یک متر مکعب آب در روز ، یک تن علوفه تولید می کند یعنی کمتر از ۱ درصد آنچه در روش سنتی کشاورزی آب مصرف می شود. در روش سنتی حداقل ۱۰۰ تن آب در روز لازم است. در این روش فقط ۸۵۰ لیتر آب و مواد مغذی مصرف می شود.

مصرف بدون ضایعات بذر

با توجه به شرایط بسیار مناسب برای تولید یک تن علوفه ؛ فقط ۲۰۰کیلو بذر در روز مصرف می شود و هیچ بذر سالمی از بین نمی رود.

1. هزینه خرید زمین کشاورزی وسیع
2. هزینه حصار کشی
3. هزینه آبیاری
4. هزینه آزمایش و بهبود کیفیت زمین
5. هزینه زیاد کود شیمیایی به علت هدر رفتن آن در سطح وسیع (رسیدن به توسعه پایدار)
6. هزینه سموم دفع آفات نباتی (رسیدن به توسعه پایدار)
7. هزینه های نامشخص ناشی از آب و هوای نامناسب و متغیر
8. در صورت وجود سوله یا هرگونه محیط سرپوشیده بدون استفاده، با حذف بخش کانکس علاوه بر کاهش هزینه خرید سیستم، میتوان از این مکان ها نیز به بهترین وجه ممکن استفاده نمود.
9. هزینه های خشک کردن علوفه
10. هزینه انبار کردن علوفه
11. هزینه های ناشی از آفت زدن علوفه
12. هزینه های ناشی از خشکسالی
13. هزینه های مربوط به ماشین آلات
14. هزینه های مرتبط با بیماری های ناشی از تغذیه
15. هزینه های ناشی از بناها و ساختمان های زیاد
16. کاهش هزینه در کل عملیات و خوراک دام

فواید تولید علوفه هیدروپونیک

1. بقای گیاهان داروئی با ارزش
2. کاهش تخریب مراتع
3. تامین علوفه جهت عشایر حتی در هنگام کوچ
4. اسکان عشایر
5. کاهش خطرات ناشی از کوچ
6. کاهش تلفات دام در اثر حوادث
7. افزایش دام به هر میزان
8. عدم نگرانی از تهیه غذای دام
9. حذف کاهش وزن دام در اثر کوچ
10. دسترسی یکنواخت به موادغذایی تازه و سرشار از پروتئین و ویتامین های سالم و بهداشتی در تمام طول سال
11. کاهش میزان مصرف آنتی بیوتیک و در نتیجه افزایش کیفیت تولیدات دام
12. افزایش راندمان محصولات دامی (شیر و گوشت) حدود ۲۰درصد
13. افزایش درصد بره زایی
14. افزایش درصد دوقلوزایی در گوسفند
15. اثرات مثبت روی دستگاه تناسلی و دستگاه گوارش
16. افزایش درصد باروری
17. جلوگیری از تولید بره های ناقص الخلقه (بدلیل در دسترس و فراوانی مواد غذایی ، ویتامین ها و مواد معدنی)
18. افزایش تولیدات دامی (گوشت ، شیر ، پشم و…)
19. جلوگیری از سوء هاضمه
20. توانایی تولید علوفه جهت ماهیان علف خوار و حل معضل بخش شیلات

مزایای علوفه هیدروپونیک برای اسب

علوفه مورد نیاز در تغذیه اسب

در کنار آب، علوفه مهمترین بخش تغذیه ای در جیره اسب ها می باشد. ولی علوفه مورد نیاز در تغذیه اسب چه میزان است؟ میزان علوفه مورد نیاز برای هر اسب به میزان فعالیت، نژاد، سلامتی و کنسانتره مصرفی بستگی دارد. میزان فعالیت اسب را می توان به ۴ دسته تقسیم کرد. این ۴ دسته عبارتند از: نگهداری (بدون فعالیت)، فعالیت سبک، فعالیت متوسط و فعالیت سنگین.

اسب یک حیوان غیر نشخوارکننده است و معده اسب برای خوردن رژیم های غذایی با فیبر گیاهی و علوفه تازه سازگار است.

اسب هایی با تحرک زیاد مانند اسب های مسابقه ای حتما باید علوفه تازه مصرف کنند ولی اغلب به علت در دسترس نبودن مراتع به اسب ها کنسانتره و کاه داده میشود که این موضوع بروری عملکرد و سلامت جسمی حیوان تاثیر منفی میگذارد.

مطالعات نشان داده میزان آبرسانی و جذب کارآمدتر مواد مغذی و فیبرهای قابل هضم بسیار زیاد علوفه ،با عث میشود اسب های مسابقه ای در رقابت سریع تر عمل کنند دانشمندان ادعا می کنند که این خوراک طبیعی با سیستم گوارشی اسب سازگار است ، باعث کاهش زخم ها ، لامینیت ، انسدادها و کاهش انواع قولنج ، همراه با افزایش رشد در حیوانات جوان می شود.

همینطور علوفه هایی که به دام داده می شود از نظر بهداشتی کیفیت پایینی دارند ، آلاینده ها میکروارگانیسم های مربوط به سموم و افت کش ها ، الاینده های شیمیایی مانند کود، خاک و شن موجود در علف ، اجزای باقی مانده حیوانات مرده ، گیاهان سمی ، مسمویت با ویتامین دی موجود در چمن بعضی از مناطق و… میتواند برای اسب ها مشکل انسداد ، مشکل تنفسی و دستگاه گوارش حساس اسب ها را دچار مشکل کند. بنابرین علوفه هیدروپونیک میتواند جایگزین بسیار مناسبی برای جیره تازه اسب باشد.

دستگاه گوارش تخصصی اسب میتواند به کمک بار میکروبی مفیدی که علوفه هیدروپونیک داخل معده دام ایجاد میکند فیبر موجود در گونه هابی گیاهی را تخمیر و به هضم بهتر جیره کمک کند و همینطور اسید های چرب علوفه هیدروپونیک با دستگاه گوارش اسب کاملا سازگار می باشد، همچنین مصرف کاه را کم تر کرده و مشکلات ایجاد زخم معده با خوردن زیاد کاه برای دام کاهش می یابد.ولی همچنان توصیه میشود ۳۰ درصد جیره اسب را باید کاه تشکیل دهد.

برای اسب هایی که به انرژی بیشتری نیاز دارند مانند اسب های مسابقه ای یا اسب های باردار و یا اسب های مادر باید درصد پروتیین بیشتری در نظر گرفته شود .
علوفه ی بذر هایی مانند ذرت ، جو ، جو دوسر ، گندم ، لوبیا از نظر ارزش غذایی غنی از انرژی می باشند.

علوفه هیدروپونیک نباید تنها جیره غذایی دام باشد.

اسب هایی که به طور انحصاری از (علوفه هیدروپونیک جو) تغذیه می شوند یا فقط به مقدار زیاد ، ممکن است دچار کمبود کلسیم شوند.» کمبود کلسیم می تواند منجر به لنگ شدن محدودیت حرکتی پاهای اسب و افزایش خطر شکستگی استخوان شود. همینطور جوانه های گندم ، با مقادیر بالای فسفر ، به طور بالقوه می توانند همین مشکلات را ایجاد کنند.پس نتیجه میگیریم با اینکه مصرف اب برای دام ضروری است ولی جذب دیگر مواد مغذی را محدود میکند بنابراین مصرف کاه و ماده خشک نباید در جیره نادیده گرفته شود و ۳۰ درصد جیره باید به کاه اختصاص داده شود.

غلات جوانه زده نسبت به ماده خشک ۸۰ درصد بیشتر قابل هضم و جذب می باشد البته توصیه میشود غلات جوانه زده بیشتر از ۱۰ سانتی متر نباید بلند تر شوند.

به طور خلاصه ، یک رژیم غذایی عالی برای رژیم غذایی اسب است ، اما جایگزینی ایده آل برای کنسانتره و کاه ، به ویژه برای اسب های جوان یا مسابقه ای نمیباشد ، بنابراین در کنار غلات جوانه زده حتما باید ۳۰ درصد کاه و کنسانتره در جیره گنجانده شود تا یک رژیم غذایی عالی و بی نقص باشد.